TPD Sahte içkiden ölümlerle ilgili rapor: "Denetimler sıklaştırılarak yasa dışı üretim ve satış engellenmelidir"

Ankara – Türkiye Psikiyatri Derneği Alkol Madde Kullanım Bozuklukları Kullanım Birimi, son dönemde artan sahte alkollü içecek kullanımına bağlı ölüm vakalarına dair rapor yayımladı. Raporda, "Halkı bilinçlendirme çalışmaları artırılmalı, medya desteği sağlanmalı ve kampanyalar genişletilmelidir.Denetimler sıkılaştırılarak yasa dışı üretim ve satış engellenmelidir. Zehirlenme vakalarına hızlı ve etkili müdahale edebilmek için, acil servislerde metanol zehirlenmesine yönelik tanı ve tedavi protokolleri güçlendirilmeli, aynı zamanda antidot tedavisine erişim kolaylaştırılmalıdır" denildi.

Türkiye Psikiyatri Derneği, son dönemde metanol içeren sahte alkollü içecek kullanımına bağlı ölüm vakalarının yaşanması üzerine rapor yayımladı. "Başta fiyatlandırma ve vergi politikaları olmak üzere insanların güvenli ürünlere ulaşmalarını engelleyen, tüketim alanında sahte içecek üretiminin bir sektör haline gelmesine sebep olan uygulamalar bir halk sağlığı sorununa dönüşmüş olup, tüm ülkeyi üzen ölümlere ve kalıcı sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Bu amaçla sorumlu devlet kurumları tarafından sahte alkollü içecek üretimi ve tüketimine doğrudan ya da dolaylı neden olan tüm uygulamaların gözden geçirilmesi, düzeltilmesi, güvenli ürünlere ulaşım, üretim ve denetleme politikalarının acilen yürürlüğe girmesi gerekmektedir" denilen raporda TPD, sahte alkollü içecek zehirlenmelerine dair bir halk sağlığı krizi ve önleme yaklaşımlarına dair şu bilgi notunu paylaştı. "Metanol veya metil alkol (sahte alkollü içecek), endüstride yaygın olarak kullanılan ancak insan tüketimi için son derece tehlikeli olan toksik bir bileşiktir. Genellikle içildikten/yutulduktan sonra zehirlenmeye yol açsa da, solunması veya cilt tarafından emilmesi de sağlığa zararlıdır ve zehirlenmeye sebep olabilir.  Son 20 yılda dünya genelinde bildirilen metanol zehirlenme vakalarının salgın şeklinde yayılmış olması, kimyasal maruziyetin azaltılmasına yönelik önleme çalışmalarına daha fazla önem verilmesi gerektiğini göstermektedir.Türkiye'de metanol zehirlenmesine bağlı ölümlerin büyük çoğunluğu, yasadışı yollarla üretilen, metanol içeren alkollü içecekler veya ev yapımı alkollerin tüketiminden kaynaklanmaktadır."

"Hızla yapılacak çalışmalar ölümleri engelleyecektir"

Son dönemde Türkiye'de tüketimi artan metanol zehirlenmelerinin ciddi boyutlara ulaştığının ifade edildiği raporda, "Sahte alkollü içeceklerin dolaşımını engellemek, toplum bilincini artırmak ve ilgili kurumları (emniyet, yerel yönetimler, maliye vb.) harekete geçirmek için disiplinler arası bir yaklaşıma ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda, yalnızca yasal yaptırımların uygulanması yeterli olmayıp, koruyucu-önleyici hizmetlerin ve bilinçlendirme çalışmalarının da eş zamanlı olarak yürütülmesi gerekmektedir. Bu alanda ivedilikle gerçekleştirilecek çalışmalar, sahte alkollü içecek üretimi, dağıtımı ve tüketiminin önlenmesine katkı sağlayarak, geri dönüşü mümkün olmayan sağlık kayıplarının ve ölümlerin engellenmesine yardımcı olacaktır" denildi.

Zehirlenmede görülen sık bulgular neler?

Raporda ülkemizde yapılan bir çalışmada, acil servise başvuran metanol zehirlenmesi vakalarının üçte birinin ölümle sonuçlandığı bildirildiği ifade edilerek, zehirlenmede görülen sık bulguların çift görme, bulanık görme, görme keskinliğinin azalması, ışıktan rahatsız olma, görme alanında daralma ve körlük olduğu ifade edildi.

Önleme stratejileri neler?

Türkiye Psikiyatri Derneği soruna dair önleme çalışmalarının önemli olduğunu açıklayarak, alınması gereken bir dizi adıma dair şunları önerdi.

Kamu Bilgilendirme Kampanyaları: Kamu bilgilendirme kampanyaları kapsamında, sahte alkol tüketiminin sağlık üzerindeki ciddi risklerinin toplum tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlamak amacıyla geniş çaplı farkındalık çalışmaları yürütülmelidir. Sağlık çalışanlarının öncülüğünde, gazete, televizyon ve sosyal medya gibi kitle iletişim araçları aracılığıyla kapsamlı, bilgilendirme kampanyaları düzenlenmelidir. Toplu taşıma araçlarında, kamuya açık alanlarda ve sağlık kuruluşlarında bilgilendirici afişler yer almalı; sahte alkolün zararlarına ve tespit yöntemlerine ilişkin kamu spotları yayınlanmalıdır.

Kavramsal Farkındalık Yaratılması:  Kamuoyunda daha güçlü bir bilinç oluşturmak amacıyla, "kaçak alkol" ifadesi yerine "sahte ve zehirli alkol" terimlerinin kullanılması teşvik edilmelidir.

Acil Müdahale Mekanizlarının Güçlendirilmesi: Metanol zehirlenmesinde tanı ve tedavi hakkında sağlık çalışanlarına eğitim verilmesi elzemdir. Birçok klinisyen metanol zehirlenmesinin semptomlarına ve tedavi protokollerine aşina olmayabilir, bu da teşhis ve tedavide gecikmelere yol açabilir.

Alkol İçeren Ürünlerin Güvenliğinin Artırılması çin Denetim ve Yaptırımların Artırılması: Metanol ve etanol arasındaki fark, renk, koku veya tat ile ayırt edilemez; yalnızca laboratuvar analizleri ile kesin teşhis konulabilmektedir. Bu nedenle, alkol içeren ürünlerin tüketilmeden önce güvenilir kaynaklardan temin edilmesi gerekmektedir. Alkollü içecek servisi yapan işletmelerde, dışarıdan alkol getirilmesi yasaklanarak bandrolsüz veya sahte alkol kullanımının önüne geçilmelidir. Bu işletmelerin ve alkol dağıtımı-satışı yapan ticari kuruluşların, sağlık açısından tehlikeli olabilecek ruhsatsız ürünleri edinmelerini, depolamalarını ve dağıtmalarını engellemek amacıyla denetimlerin sıkılaştırılması gerekmektedir. Yasa dışı yollarla üretilen alkollü içeceklerin üretim ve satışı ile ilgili idari ve cezai yaptırımların artırılması önemlidir.

Alkol Fiyat Politikalarının Düzenlenmesi: Alkol satışında uygulanan yüksek vergiler, özellikle sosyoekonomik zorluklar içinde yaşayan bireyleri daha ucuz ve denetimsiz şekilde üretilen sahte alkollere yöneltebilmektedir. Öte yandan, alkol fiyatlarının düşük tutulması ise alkol tüketimini teşvik ederek alkol kullanım bozukluğu riskini artırmakta ve alkolün sağlık üzerindeki zararlarını derinleştirebilmektedir. Alkol fiyatlandırması ve vergilendirilmesi konusundaki bu denge, halk sağlığı açısından kritik bir tartışma konusu olup özel düzenlemeler gerektirmektedir. Bu nedenle, hem sahte alkol kullanımını azaltacak hem de aşırı alkol tüketimini teşvik etmeyecek dengeli ve halk sağlığını önceleyen bir fiyatlandırma ve vergilendirme sistemine ihtiyaç duyulmaktadır.

Zehir Kontrol Merkezlerinin Geliştirilmesi: Sürveyans sistemleri, metanol zehirlenmesi vakalarının erken tespitinde kritik bir rol oynamaktadır. Etkin bir toksikovijilans ağı oluşturulması, zehirlenme vakalarının hızla saptanmasını ve zamanında halk sağlığı müdahalelerinin uygulanmasını kolaylaştırabilir. Zehir kontrol merkezleri, metanol maruziyetine bağlı vakaların izlenmesi ve raporlanması açısından önemli bir kaynak olup, yeni vakaların önlenmesi için eyleme hızlı geçilmesini sağlayabilir.

Uluslararası Uygulamalarla Uyumluluk: Yurt dışındaki başarılı örnekler dikkate alınarak, 21 yaş altı bireylerin eğlence mekânlarına girişleri sıkı kriterlere bağlanmalı ve denetimler artırılmalıdır. Ayrıca, alkol satışı yapılan işletmelerde yaş doğrulama sistemleri zorunlu hale getirilmeli ve bu süreçlerde kimlik denetimi daha sıkı bir şekilde uygulanmalıdır. Eğlence sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin, lisans ve denetim süreçlerinde uluslararası kalite standartlarına uyum sağlaması teşvik edilmelidir. Böylece, sahte alkol ve metanol içeren içeceklerin dolaşımının önlenmesi ve halk sağlığının korunması adına önemli bir adım atılmış olacaktır. (Evrensel)